หนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน เป็นผลจากโครงการวิจัยคัดเลือกและแนะนำหนังสือดีที่คนไทยควรอ่าน มีเกณฑ์พิจารณาคัดเลือกคือ หนังสือภาษาไทยที่เขียนขึ้นประมาณสมัยรัชกาลที่ 5 ถึง พ.ศ.2519 ในสาขาวิชาความรู้ และวรรณกรรมที่ดีเด่น สำคัญ เป็นแบบฉบับที่มีค่าควรอ่านทุกยุคสมัย เป็นหนังสือที่มีศิลปะในการเขียนและการใช้ภาษาที่ดี คุณค่าทางศิลปวรรณกรรมทั้งในแง่รูปแบบและเนื้อหาสาระที่ตีความหมายสะท้อนชีวิตและสังคม
เป็นหนังสือที่จะช่วยให้ผู้อ่านมีทัศนะต่อชีวิตและต่อโลกที่กว้างขึ้น ได้รับความรู้ ความคิดอ่าน ความบันเทิงทางศิลปวัฒนธรรมที่เป็นประโยชน์ ทำให้ผู้อ่านฉลาด และมีความคิดแบบเสรี หรือใจกว้างมากขึ้น เข้าใจชีวิตและสังคมมากขึ้น มีอคติในเรื่องเผ่าพันธุ์ เพศ ฯลฯ ลดลง มีอิทธิพลต่อความคิดอารมณ์ความรู้สึกของผู้อ่านจำนวนมากในยุคหนึ่งๆ ที่มีผลสะเทือนสืบทอดมาถึงปัจจุบัน ส่วนหนึ่งของหลักเขตทางประวัติศาสตร์วรรณกรรม
หนังสือดี 100 เล่ม ที่คนไทยควรอ่าน แยกเป็นประเภทดังนี้ ประเภทบันเทิงคดี (FICTION) ก.กวีนิพนธ์และบทละคร 1.ประชุมโคลงโลกนิติ-สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร 2.เสภาศรีธนญไชยเชียงเมี่ยง 3.นิราศหนองคาย-หลวงพัฒนพงศ์ภักดี 4.สามัคคีเภทคำฉันท์-ชิต บุรทัต 5.มัทนะพาธา-รัชกาลที่ 6 6.โคลงกลอนของครูเทพ-เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี 7.บทละครเรื่องพระลอ-กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ 8.ขอบฟ้าขลิบทอง-อุชเชนี 9.เราชะนะแล้ว, แม่จ๋า-นายผี 10.บทกวีของเปลื้อง วรรณศรี 11.บทกวีของจิตร ภูมิศักดิ์ 12.จงเป็นอาทิตย์เมื่ออุทัย-ทวีปวร 13.กวีนิพนธ์-อังคาร กัลยาณพงศ์ 14.ขอบกรุง-ราช รังรอง 15.เพียงความเคลื่อนไหว-เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์
ข.นิยาย 16.ละครแห่งชีวิต-ม.จ.อากาศดำเกิง รพีพัฒน์ 17.กามนิต-เสฐียรโกเศศ, นาคะประทีป 18.ดำรงประเทศ-เวทางค์ 19.ผู้ชนะสิบทิศ-ยาขอบ
20.หนึ่งในร้อย-ดอกไม้สด 21.บางระจัน-ไม้ เมืองเดิม 22.หญิงคนชั่ว-ก.สุรางคนางค์ 23.พล นิกร กิมหงวน-ป.อินทรปาลิต 24.ปักกิ่ง-นครแห่งความหลัง-สด กูรมะโรหิต 25.เราลิขิต-บทหลุมศพวาสิฏฐี-ร.จันทพิมพะ 26.เมืองนิมิตร-ม.ร.ว.นิมิตรมงคล นวรัตน์ 27.แม่สายสะอื้น-อ.ไชยวรศิลป์ 28.พัทยา-ดาวหาง 29.แผ่นดินนี้ของใคร-ศรีรัตน์ สถาปนวัฒน์ 30.มหาบัณฑิตแห่งมิถิลานคร-แย้ม ประพัฒน์ทอง
31.ปีศาจ-เสนีย์ เสาวพงศ์ 32.สี่แผ่นดิน-ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช 33.ทุ่งมหาราช-มาลัย ชูพินิจ 34.แลไปข้างหน้า-ศรีบูรพา 35.เสเพลบอยชาวไร่-รงค์ วงษ์สวรรค์ 36.จดหมายจากเมืองไทย-โบตั๋น 37.เขาชื่อกานต์-สุวรรณี สุคนธา 38.สร้างชีวิต-หลวงวิจิตรวาทการ 39.ตะวันตกดิน-กฤษณา อโศกสิน 40.สร้อยทอง-นิมิตร ภูมิถาวร 41.พิราบแดง-สุวัฒน์ วรดิลก 42.ลูกอีสาน-คำพูน บุญทวี
